vadim_i_z | Entries tagged with старые журналы

     Конец 1917 — начало 1918 года. Первая Мировая война, сложный период: большевики уходят из Минска, скоро придут немцы, а пока главенствующее положение готовятся занять поляки.
     Неразбериха! Самое время для сатиры, и известный в те времена писатель и драматург Стефан Кедржинский (Stefan Kiedrzyński) начинает выпускать журнал «Антихрист», позиционируюший себя как орган порядочных людей.
( смотрите )
     Достается там прежде всего, конечно, большевикам (и об этом мы еще расскажем), но попадает и своим, полякам. Русская поговорка гласит: «Кому война, а кому мать родна», разумеется, это утверждение относится ко всем нациям без исключения. Жизнь в нашем городе бурлила, потому и появилось злободневное стихотворение постоянного автора журнала, псевдоним которого — Omikron — в то время не вызывал никаких ассоциаций, кроме гимназического курса греческого языка и, может быть, карты звездного неба.
     Вот оно, это стихотворение:( читайте )
(распознанный текст — в первом комментарии).
     Целиком переводить его я не стал, но фрагменты вольного пересказа предлагаю вашему вниманию.

Маленький Париж

Где-то в белорусском крае
(Всякий ли об этом знает?)
Вырос город (что-то вроде)
Минском звался он в народе.
Мы о Минске знали мало,
Что же с ним сейчас-то стало?
В час военный, вроде, трудный –
Он Париж! Он шумный, людный.
Всюду ходят иностранцы –
И французы, и британцы,
Каждый встречный – граф, не скрою,
И князей витают рои.
Вот с иголочки одет
Мчится некто – ждет банкет.
Он за столиком в «Европе»
Попивает кюммель-доппель.

Все спортсмены! Все крутые!
Туфли желтые такие –
Что там в Минске, в целом свете
Столько их я не приметил!
Каждый носит «галифе»,
Кофе пьет в «Селект-Кафе».
Отдавая дань азарту,
Страстно он играет в карты.
…………………………
Я бы целую мог повесть
Написать об этом Минске,
Но… купи билет на поезд,
Сам увидишь! Ехать близко!

Omikron.

P.S. Гостиницу «Европа» знают все, а про кафе «Селект», что находилось оно на углу Захарьевской и Фелициановской (Богадельной, ныне Комсомольской), стоит, наверное, напомнить. Смотрите и читайте:
( реклама и фото )

НАРЫС Я. МАЎРА
«БЕЛАРУСКІ ПІОНЭР» №12, 1929, СТ. 8—9

     Жыў-быў на сьвеце пастушок. Усё сваё жыцьцё ён пасьвіў авечкі. І вось ён неяк ці то паскардзіўся на свой лёс, ці нешта такое падумаў або сказаў — і заснуў пад кустом. Калі ён прачнуўся, дык убачыў, што ніякіх авечак няма, побач нейкія будыніны, а ля яго ляжыць прыгожае суконнае адзеньне... з воўны яго-ж авечак.
     Такую, прыблізна, казку прыдумалі калісьці нашы дзяды. Казка, як казка, у якой цуды робіць нейкі чорт. І той, хто выдумаў гэтую казку, ніколі ня думаў, што калі-небудзь і дзе-небудзь можа быць нешта падобнае.
     А вось другая казка, новая, леташняя.

( Далей )

Асобнага музея не было, але... Цытую "Спадарожнік па Менску", 1930 г.:

Беларускі дзяржаўны культурна-гістарычны музэй
Менск, Чырвонаармейская, 5 (Дом Селяніна, 2-і і 3-і паверх)
Музэй мае аддзелы:
<--->
7. А. а) зьяўленьне яўрэяў на Беларусі, б) яўрэйская беларусізацыя і яе змычка з буржуазіяй пануючай нацыі і ўрадам, в) сынагога і яе роля ў эксплёатацыі яўрэйскай беднаты, г) яўрэй-гандляр і яўрэй-рамесьнік, д) яўрэйская бедната. Б. а) яўрэйства ў БССР пасьля Кастрычнікавай рэвалюцыі.

Об этом автомобиле читайте, например, здесь.

( +3 )

У 1930 годзе часопіс "Наш край" апублікаваў у здвоеным №7-8 нарыс “Менск у дні белапольскай эвакуацыі. 10-га i 11-га ліпня 1920 г.”, падпісаныя ініцыяламі "З. Б. ". Аўтара вызначыць нескладана — так па этычных меркаваннях падпісаўся у сваім выданні галоўны рэдактар часопіса Змітрок Бядуля.
Нарыс найцікавейшы, пра яго пагаворым асобна. А пакуль толькі адзін фрагмэнт.

     Вам гэта нічога не нагадвае? Вядома ж, вось гэта:

     НАЧАЛЬНІК. Ваша фамілія?
     МІКІТА. Колежскі рэгістратар Нікіці Зносілов, меджду протчым.
     НАЧАЛЬНІК. Скажэце мне: вы ўчора грабілі кватэру грамадзяніна Боршчыка на Архірэйскім завулку?
     МІКІТА. Нічога падобнага, мусье таварыш. Я не грабіў, — мяне, меджду протчым, грабілі — фрэнчык формельны, боты жоўценькія знялі...
     НАЧАЛЬНІК. Не загаварывайце зубоў, а кажэце праўду.
     МІКІТА. Праўду кажу, ваша чырвонасць, — даліпан, я не грабіў, меджду протчым.
     СПІЧЫНІ. Пазвольце вам, гражданін рэгістратар, не паверыць: я сам, стоячы на скверы, каля вадакачкі, бачыў, як вы з іншымі цягалі рухомую маемасць з кватэры таварыша Боршчыка.
     МІКІТА. Э! так бы і сказалі, гэр Спічыні, што я цягаў. Але я не грабіў. Усяго таго было, што я па загаду свайго, меджду протчым, начальніка насіў гэтыя рэчы яму ў гасцініцу «Парыж».
     СПІЧЫНІ. Паложым, гэта таксама грабёж.
     НАЧАЛЬНІК. I што далей было?
     МІКІТА. Нічога. Там у нумары, куды я зносіў рэчы, сядзелі нейкія маладыя, меджду протчым, мусьі ў форме і нейкія маладыя, меджду протчым, мамзэлі без формы ды выпівалі пазнанскі лікер.

     Калі я чытаў "Тутэйшых", то здагадваўся, вядома, што многія рэаліі ў п'есе дакументальны, але каб настолькі… Мабыць, рабаванне "грамадзяніна Боршчыка" было настолькі вядомым у горадзе фактам, што яго палічылі патрэбным згадаць адразу два выдатных беларускіх пісьменніка. І, дарэчы, Бядуля збольшага рэабілітуе купалаўскага персанажа: яго прататыпа сапраўды вымусілі ўдзельнічаць ў рабаванні.
     Вельмі цікава.
     Ці гэта я адкрыў Амерыку і апісанае супадзенне даўно вядома?
     Эх, трэба працягваць пісаць і напісаць нарэшце даўно пачаты краязнаўчы каментар да п'есы Янкі Купалы!

Ілюстрацыі

Дом Баршча. Злева бачны гарадскі сквер, направа сыходзіць Архірэйскі завулак.
( глядзіце )

На здымку 1943 гады "вадакачка" (на самай справе воданапорная вежа), каля якой стаяў прафесар Спічыні. А злева, праз дарогу, руіны дома Баршча.
( глядзіце )

Гасцініца "Парыж", у якую "па загаду свайго, меджду протчым, начальніка насіў рэчы" Мікіта. Злева ўсё той жа гарадскі сквер.
У якую гасцініцу ля чыгуначнага вакзалу насіў рэчы яго прататып, назаўжды застанецца таямніцай ...
( глядзіце )

( дальше )

Интересно, что Википедия пишет: "Пьеса подверглась запрещению: III отделение нашло её несвоевременной и не допустило к постановке в театрах. Разрешена к постановке лишь в 1866 г." Нет времени разбираться, что там было на самом деле, но противоречие налицо.

     28 июня 1816 года в Минской гимназии в присутствии всего губернского начальства прошел торжественный акт - ученики сдавали экзамены, и «с энтузиазмом демонстрировали свои достижения».
     Заметка интересна еще и тем, что, похоже, что это одно из первых (если не самое первое) упоминание в печати Вильгельма Гинденбурга. Здесь ему 17 лет, он оканчивает шестой, выпускной в те годы, класс гимназии и вскоре, буквально через несколько недель, окажется «на службе по медицинской части».
     Впереди Виленский университет. Впереди почти полвека службы врачом.Впереди множество добрых дел.
     А пока... пока он просто состоит в списке учеников, «которые превосходны в науках».